Grappig en soms een uitdaging: koken na een emigratie. Zaken die heel gemakkelijk te verkrijgen zijn in Nederland: gedroogd selderijblad, andijvie, vlokken (voor op brood), boerenkool, zoveel soorten kaas! Zijn hier niet of beperkt te krijgen. Vorige week liep ik daar weer tegenaan op zoek naar witlof voor de zomersalade-stamppot daarom vandaag in de Zweedse les: grönsaker!
Frukt & Grönt = Fruit en groenten
= de AGF afdeling in uw Nederlandse super = Aardappelen, Groenten, Fruit, want bij ‘Frukt & Grönt’ vind je ook gewoon de ‘potatis’. Grönt schrijven ze op alle supermarktwebsites, maar het is ‘grönsaker’ (groene zaken, of te wel groenten):
De groentenafdelingen in de ICA en de COOP hier in Sveg omvatten ongeveer 1/3 van die in de Lisserse supermarkten. Voor zo’n klein oppervlakte is er dan verbazend veel variatie te verkrijgen. Altijd losse aardappelen, uien, champignons bv. Uien in meer soorten dan in Nederland lijkt wel (in netjes), los zijn ‘alleen’ rode, gele, sjalotten en knoflook te verkrijgen. Aardappelen: los: zoete en gewone. In zakken net als in Nederland: vastkokend en bloemig. In zakken van 1 kilo verschillende (Zweedse) rassen. In de zakken van 5 kilo alleen keuze uit vast/bloemig. Verder komt iedere week de aardappelman op de parkeerplaats bij de COOP.
Er zijn uiteraard supers met een grotere afdeling: de Willy:s in Mora bv, maar ook iedere ‘stormarknad’ (maxi-versie) van de gewone ICA en COOP: ‘ICA Maxi Stormarknad’ en ‘COOP Stormarknad’ ook alleen in de grotere plaatsen.
Zoals ik al eens eerder schreef: boerenkool is een delicatesse, alleen in kleine slazakjes (sallatspåsar). Veel soorten slazakjes trouwens, daar doet de Zweedse niet onder voor de Nederlandse super. Andere delicatessen (mooi uitgelicht, iedere dag opgepoetst door speciaal personeel, ook gewoon in Sveg): bleekselderij, courgette, paprika,
En verbazend (maar misschien helemaal niet voor wie daar wat meer oog voor heeft): veel groenten uit Nederland!
Maar dan de diepvriesafdeling… Die beslaat een halve winkel. In de vriezer zit alles wat je vers kunt kopen en meer. Ik ben nog steeds te Hollands om heel goed te weten wat allemaal, maar als ‘t niet vers te verkrijgen is: kijk in de vriezer! Wat wij hier standaard uit de vriezer halen (kijk ik niet eens naar op de versafdeling): broccoli, bloemkool, maïs, groene bonen, spinazie.
Endiv
Dit is dus ‘en endiv’ of eigenlijk ‘tre endiver’.
endiven = de witlof
endiver = witloffen (want hier heb je gewoon een meervoud voor witlof)
endiverna = de witloffen
Die witloffen zijn verkrijgbaar in november, december en januari. Dus logisch dat ze de ‘zomersalade-stamp’ van vorige week niet haalden. Ook niet ‘i frysen’ trouwens.
Andijvie
Totaal onbekend! Op mijn zoektocht naar de vertaling veel verhalen van geëmigreerde Nederlanders die schrijven over ‘glazig kijkende Zweden’, ‘andijviezaad opgestuurd door vaders (moeders hebben blijkbaar niet zo vaak een moestuin?)’ en ‘opa’s die trots zouden zijn geweest op de oogst’. Zo vreemd dat een groente die in Nederland zo huis-tuin-keuken is, hier gewoon niet bestaat! Terwijl dat dus niet een kwestie van aanvoerproblemen of groeimogelijkheden in eigen land kan zijn. Want ‘t groeit hier best schrijven diezelfde Nederlanders.
Brysselkål
Om nog even bij de ‘naamsverwisselingen’ te blijven: dit is dus ‘brysselkål’. ‘Brysselkålen’ is dan het spruitje, maar een meervoud bestaat niet! Geen mv?? Wat nou als ik (doe eens gek) 2 spruitjes wil eten, of 5 of… neen, het woord ‘kool’ heeft geen Zweeds meervoud, ook niet voor witte, rode, groene, bloem-.
Een heel mooi synoniem voor ‘t spruitje is: ‘rosenkål’: de rooskool. En als je dan ‘het spruitje’ wilt zeggen wordt ’t dus rosenkålen: de de-roos-kool.
Groddar
Wat de Engelsen dan ‘sprouts’ noemen heet hier groddar = kiemen.
en grodd = een kiem
grodden = de kiem
groddar = kiemen
groddarna = de kiemen
Böngroddar
Eén van die soorten ‘groddar’ zijn dan ‘böngroddar’ = boonkiemen, mungboonkiemen om precies te zijn want dat is taugé. Die koop je dus zo! In een blikje. Is ook vers te krijgen hoor, maar deze is verbazingwekkend goed en veel makkelijker houdbaar.
De prijzenvergelijker
Om te beginnen goed om te weten: in Zweden kost een appel bij de ICA in Malmö zeker niet hetzelfde als ‘diezelfde’ appel bij de ICA in Sveg. Iedere supermarkt heeft zijn (mag ook haar zijn in het Nederlands trouwens) eigen prijzen. Dat is logisch: Zweden is veel groter, dus of je iets naar Öxnäs of naar Aapua brengt dat scheelt nogal in tijd en energie. Ook verschillende prijzen in een ‘Stormarknad’ ten opzichte van de kleine dorpswinkel (COOP/ICA ‘nära’). Op de site van de supermarkt zoek je dus voor de weekaanbiedingen eerst naar de specifieke winkel waar je je boodschappen doet, dan kloppen de prijzen.
De prijzen van de rest van het het COOPassortiment kloppen dus nooit op de website. ICA heeft dat opgelost door je eerst te laten kiezen voor een winkel en dan kloppen de prijzen weer wel maar de winkel in Sveg is geen ‘händla online’-winkel en dus kun je die prijzen helemaal niet opzoeken. Thuis vergelijken waar Miep Schriep deze week het goedkoopste uit is, is er hier niet bij.
Dat groenten en fruit hier meer een luxe dan een stuntartikel zijn merk je ook aan de reclameblaadjes: waar die in Nederland starten met veel groenten en fruitaanbiedingen, zijn dat hier de vleesaanbiedingen (meerdere pagina’s). Meestal is er 1 groente of 1 fruitsoort in de aanbieding. Vreemd: in de supermarkt zijn er dan altijd extra groenten/fruitaanbiedingen èn de speciale ‘zelfscan’aanbieding: soms ook een groente maar meestal iets uit het KW-segment: ketchup of smeerkaas.
Bij de ICA in Sveg hebben ze voor fruit een soort ‘verloren fruit’ beleid: je kunt (dure!) pakjes klaargemaakt fruit kopen, in de butik zelf samengesteld van fruit dat niet meer verkoopwaardig was. In zo’n pakje vind je dan bv wat ananas, wat watermeloen, wat druiven, een halve passievrucht. Verder veel smoothies en energiedrankjes of verse sapjes van ‘verloren’ fruit. De prijs is beslist niet ‘verloren’, het gaat de Zweden waarschijnlijk meer om het milieu.
een overzicht van wat groenten van deze week
Oh en dan nog mijn oer-Hollandse hart luchten: de weekaanbiedingen staan de dag dat ze ingaan online. De weekfolder komt 1 of 2 dagen later in de bus! Niet te snappen voor mijn Nederlandse-we-plannen-vooruit geest. Ik weet dat ik ‘wat extreem’ ben in het plannen van eten maar hier dus altijd een dag later boodschappen doen omdat je geen idee hebt wat er die week in de aanbieding zal zijn. Ook koop je de eerste dag/dagen(?) de aanbiedings-bloemkool die nog over was van vorige week voor de aanbiedingsprijs, meer bloemkool komt pas later in de week (wellicht niet eens meer dan normaal?). Ik heb in de eerste week een mailtje gestuurd naar de ICA: waar ik de aanbiedingen van volgende week zou kunnen zien… nooit iets op gehoord. Letterlijk met stomheid geslagen?
Nog iets, andijvie is ook niet te vinden in Tsjechië
Heel interessant! Vooral taugé uit een blikje klinkt apart, is het dan nog wel knapperig? En boerenkool als delicatesse is ook heel bijzonder! Al met al zijn we hier zo slecht niet af, qua groenten en fruit (maar dat wisten we eigenlijk al……) Maar veel groene asperges eten dus: geniet ervan!
Ik krijg , na het lezen, het idee dat het hier voor mij eenvoudiger winkelen is!!
Lieve groet en smakelijk eten !!
Hier vandaag zuurkoolstamppot met banaan en ui!! 😉
Wat een groente en fruit verhaal, wel leuk, een zakje andijvie zaad is snel gestuurd hoor, wil je het hebben, laat maar weten, boerenkool zaad komt er al aan. Jullie hebben toch weer sneeuw gehad zo te zien, er was al een heel stuk sneeuw vrij maar nu niet meer !!
Wij eten vandaag preistampot met uitgebakken spekjes, ook lekker nu het hier nog koud is.
Leuk om te lezen
Klinkt allebei lekker! Andijviezaad is zeker welkom, waarschijnlijk niet dit jaar planten, maar volgend jaar als we een eigen huis hebben?