De temperaturen stijgen en het is nu ongeveer een week boven nul (soms ook ‘s nachts). In het zonnetje gaf de thermometer zelfs al een keer +20 aan! Dat maakt dat er weer van alles tevoorschijn komt in Herrö: de tuintafel, struikjes, jordkällare maar ook bijvoorbeeld de kerstboom. Dus kans (en ook wel tijd) om die op te ruimen. En wat doe je daar dan mee? Nou daar maak je een anti-slip’mat’ van voor onderaan het trappetje.
Ook iets bijzonders dus om mee te maken: dooi in Zweden. Echt anders dan in Nederland. Zaken die maanden onder de sneeuw lagen, komen weer tevoorschijn. Dat klinkt heel logisch maar het straatbeeld verandert drastisch: eerst werden de witte bomen weer groen, want die groenblijvers die zijn dus gewoon de hele winter wit. Daarna zag ik de eerste grassprieten boven de sneeuw uitkomen ergens in een tuin. Het eerste mos volgde (naast een tuintrap) en sinds een paar dagen zien we op sommige plekken zelfs weer bessenstruikjes onder de bomen!
Moose is een beetje van slag want de onderkant van boomstammen die had ze al in geen maanden meer besnuffeld. En dat je je dan niet meer in de sneeuw laat ‘vallen’ om te plassen… gisteren voor het eerst weer p&p op vaste grond want eerst vond ze dat vervelend; zocht ze liever een stevige plek in de sneeuw. Maar die wordt nu onbetrouwbaar: je zakt opeens weg waar je voorheen nog kon staan/lopen. Dat gold natuurlijk eerder al voor ons, maar inmiddels ook voor ‘lichtgewicht’ (15 kilo nu) Moose. Zo loop je, zo ‘hang’ je en dan zit je ook echt vast. Er ligt een sneeuwlaag van zo’n 70 cm, die smelt niet zomaar weg maar klinkt in: waar ze eerder gemakkelijk uit de losse (want koude) sneeuw kwam is het nu worstelen geblazen, veel plezier beleeft ze er niet meer aan. Leuk is dat ze dan weer echt uitgelaten raakt als we een keertje wel een echt sneeuwpad vinden: rollen, graven, buikschuiven: net als aan het begin van de winter. Helemaal opgelucht dat de wereld op sommige plaatsen in Herrö nog ‘klopt’.
Waar ze nu ook erg van geniet is het feit dat er weer ‘leven’ uit de grond komt. We denken dat in de grasrollen (en die heten heel verrassend in het Zweeds en bal (baal dus); dat onthouden we wel..) aan het einde van het weiland veel muizen overwinterden. Die worden nu weer actief. Dus Moose is flink aan het snuffen en graven. Eerst liggen op de sneeuw, snuf-snuf en dan maar graven en graven jongens. In de smalle spleetjes tussen de rollen of tussen muurtjes die weer tevoorschijnkomen en de sneeuw: je voelt je eigen gezicht ‘pletten’ als je ziet waar ze zich tussenwurmt.
Dooi: ook de daken komen weer in zicht. Dat ging met het nodige geweld gepaard: ‘snöras’ heet dat hier: een lawine van sneeuw en verijsde lagen die in één (of meerdere) lawine(s) van je dak afstort. Je hoeft ook niet te denken: dat ruim ik morgen wel op, want het is echt een brok ijs dat in stukken valt en door het gewicht en de temperatuur vriest het dan weer vast en is nog lastiger weg te halen.
Twee foto’s linksboven: begin februari: nog witte daken, rechts het laatste deel van het ijsdak aan de zuidkant bij de buren valt bijna.
Onder: dak boven Ferds kantoor, de lagen schuiven langzaam (soms snel (=in een uurtje)) naar beneden, krullen om en dan… foto rechts: voorkant van het huis na snöras.
Onze garagetent staat naast een schuur, die tent zou echt zijn bezweken door de druk van de gevallen lagen die tussen de schuur en de tent terecht kwamen als we (m.n. Ferd) dat niet goed bij hadden gehouden. Soms meerder keren per dag een paar uur aan het scheppen, zwaar werk in een onhandige ruimte met schuinlopende ondergrond. Weer wat geleerd: geen auto’s (daar waren we voor gewaarschuwd) maar dus ook geen opslagtent dicht bij een gebouw zetten. Grappig om te zien dat verschillende huizen op verschillende momenten sneeuwvrij raken. Je zuid-westelijke dak het eerst, huizen met golfplaat eerder dan huizen met dakpannen, huizen met een ‘rekje’ op de dakrand helemaal niet (dat smelt langzaam, maar geeft weer enorme ijspegels gedurende de winter, ook levensgevaarlijk als die vallen…), schuren later dan huizen, steile daken eerder. Heel bijzonder om te zien en mee te maken.
Het is beslist geen stil proces zo’n snöras: eerst kraken, dan wat knallen en dan een donderend geraas. Daar word je dus ‘s nachts wakker van (en Moose ook – blaffen!!). Verder drupt het de hele dag. In het begin dacht ik steeds dat er een kraan niet goed dicht was. Je hoort het – zeker in kamers in de buurt van de dakgoten: kantoor, badkamer bijvoorbeeld – continue gedruppel. Het was even wennen dat daar dus niets ‘ergs’ aan is.
Nu komen ook kleinere gebouwtjes (schuurtjes, de al genoemde jordkällare, elektriciteitskastjes) weer tevoorschijn, het straatbeeld is opeens een stuk drukker. Asfalt of gravel is op sommige plekken ook alweer te zien. Wel een stuk gevaarlijker: gladheid – Nederlandse omstandigheden zeggen wij. Dan valt dus ook opeens op dat dat de rest van de winter bijna geen punt was en dat die gladheid het juist in Nederland soms zo gevaarlijk maakt(e). Maar ijs of vastgedrukte sneeuw waar wat losse sneeuw of zand op ligt, is bijna niet meer glad. Pas als het weer deels smelt en vastvriest, dan wordt het spiegelglad. Heel logisch, maar vreemd om na zoveel maanden opeens te moeten opletten waar je loopt (niet omdat je wegzakt, maar omdat je uitglijdt). Gisteren ben ik twee keer afgeweken van een geplande route met Moose omdat sommige wegen niet te belopen waren. Veel mensen in het dorp dragen nu schoenen met spikes. Wij hadden van die ‘matjes’ voor onder je schoenen gekocht. Helaas te klein.
Nog sneller dan eerder veranderen de omstandigheden nu: waar je ‘s morgens echt niet kunt lopen is het een uur later goed te doen. Waar je gisteren nog veel plezier had in de ‘echte’ sneeuw, hoef je nu niet meer te komen: glibber, glibber. In het dorp is dat nu het ‘praatje op de weg’: waar kun je lopen, waar niet.
We zien ook het meer ontdooien. Svegsjön (‘ons’ meer) is een stuwmeer. De Ljusnan loopt daar (van oudsher) doorheen. Dat meer loopt leeg als er minder aanvoer is (ijs in de bergen: water zit vast) maar de Ljusnan blijft wel doorstomen. Dat zorgt voor natuurgeweld en mooie beelden:
Gevolg van het leeglopen is dat het ijs op plekken waar de oorspronkelijke Ljusnan niet stroomt op de bodem ligt. Dat ijs is nog heel dik (20 cm of zo) en dus ook niet zo snel weg. Erop een dunne laag sneeuw: ideaal voor mens en hond (genieten!). We zien ook nog wel snowscooters op het meer, maar de oversteek vanuit Sveg wordt een stuk minder ‘gewaagd’.
Wat mij ook verbaast: hoe vroeg het alweer licht is. We liggen natuurlijk wel een stuk oostelijker maar om 07.00 is het gewoon volledig dag. ‘s Avonds als Ferd het laatste rondje loopt met Moose (18.30 uur) is er nog licht aan de andere kant van de berg (oostelijk). Over licht gesproken: veel van jullie vroegen of we het niet donker vonden (ook de Zweden op straat vroegen hoe we de donkere maanden vonden). Wij hebben er geen last van: sneeuw heeft een flink oplichtend effect zie ook deze foto’s van gisteren (27 februari). Avondwandeling met Moose bij volle maan:
We leren voor ‘ons eigen huis’: het effect van wel/niet strooien wel/niet schuiven als het uiteindelijk gaat dooien: een geschoven weg wordt spiegelglad als het dooit, maar een echt goed geschoven weg (waar een klein laagje op ligt) die is zo weer ijs/sneeuwvrij. Gewoon zand (zonder zout dus) heeft een veel groter effect dan ik dacht: het houdt de warmte goed vast en je ziet de gaten in de ijslaag vallen. Het effect van een aflopende tuin en oprit: al het smeltwater stroomt er overheen en dat maakt dat het na weer wat vriezen een glijbaan wordt. Ook spoelt dat water niet alleen het gestrooide zand weg, maar maakt ook geulen en gaten door wegspoelend gruis van de onderlaag. Het belang van een rechte (niet in de zin van niet-aflopende, maar niet-‘rond’lopende) toerit: een plat oppervlak kun je veel beter en makkelijker schuiven en sneeuwvrij maken dan een rondlopende. We leren en leren. Precies waarom we eerst wilden huren.
Er komen ook minder smakelijke zaken tevoorschijn: hondenpoep! Mensen in Herrö ruimen in de winter bijna geen hondenpoep op (want inderdaad zak je soms tot aan je dijen in zachte de sneeuw) èn veel mensen die normaal hun honden in de bossen zouden uitlaten, doen dat nu in het dorp (en ruimen niet op?! Misschien omdat ze dat de rest van het jaar in het bos ook niet doen?). Heel vies en helaas is Moose er dol op. Opletten dus maar soms wel lastig als je zelf op een glad stukje staat: dan wint Moose – bleh!
Ferd maakt weer een maandfilmpje van de beelden van de tuin, dan kunnen jullie met eigen ogen zien hoe Herrö ontdooit. Hier komt een link als het filmpje klaar is.
Tot slot nog even het antislipmatje van dennentakken: dat hadden anderen in het dorp al vanaf de eerste sneeuwval: het leek mij (eigenwijze Nederlander) maar lastig met sneeuwruimen, ook dacht ik dat het iets met julversiering te maken had. Maar het werkt uitstekend; uiteraard: anders doen al die Zweden het niet. Je blijft grip houden, hoe de omstandigheden ook zijn (de takjes steken boven sneeuw (of ijs nu) uit maar zitten vast in de onderlaag). Werkt super!
Leuk Iris!
Ik ben ook benieuwd naar jullie belevenissen nu het voorjaar er (langzaam) aan komt.
Hier was het weliswaar frisjes, maar toch ook enorm zonnig vandaag: we gaan de goede kant op!
Groeten,
ellie
Leuk om te lezen Iris 😁
Wat een leuk en gezellig relaas Iris, leuk te lezen hoe jullie de winter zoal beleven. Het blijft wel werken zo met al die dooi en ijs, kijk goed uit hoor met vallen, je hebt zomaar een gebroken pols of zo, kan ik over meepraten helaas. Genieten jullie maar van al het moois en op naar de lente !!!
O wat een mooie beelden, prachtig die sneeuw stukken en begrijpen helemaal wat een kabaal dát kan geven .Heftig soms denk ik. Wij verheugen ons al op Ferd z’n filmpje! Ook zo fijn jouw tekst erbij Iris, wat en hoe jullie alles beleven! Peter zit boven sport te kijken en meestal gaan wij er samen voor zitten om jullie verhalen te lezen, maar ik had nu het geduld niet.(:
Lieve groetjes.
Leuk hoor om jullie zo een beetje te volgen daar in Zweden! En al die “ontberingen” in de sneeuw doen ons aan onze wintersportvakanties denken Zit er vanwege Corona dit jaar ook niet in. Ook daarom: bedankt voor het delen van jullie winterbelevenissen in Herrö: leuk!!
Prachtig verhaal!
En mooie foto’s.
Wat ontplooien er dan dingen om rekening mee te houden met het kopen van een toekomstig eigen huis. En waar je buiten auto’s en spullen veilig wegzet.
Zo verklaard het waarom er bijv. in Oostenrijk er balken op daken liggen als een soort trapleuning boven de dakgoot tegen schuiven van ijs en sneeuw.
Op naar de lente en veel plezier !
Jullie belevenissen in de eerste winter ! Geweldig om het te volgen
Benieuwd wat het voorjaar gaat brengen!!